کارگاه «تشعیر در متون و نسخههای کهن ایرانی- اسلامی»، با حضور «مجید
فداییان» نقاش و نگارگر در روز یکم اسفند 1391 خورشیدی در موسسه کتابخانه و
موزه ملی ملک برگزار میشود.
در این
کارگاه که «صورت خیال» نام دارد، به دو شیوه نظری و عملی، موضوع تشعیر در
متون کهن به ویژه در جلدهای لاکی با نگاهی به جلد نسخه نفیس «بُرده بوصیری»
موجود در گنجینه نسخههای خطی موسسه کتابخانه و موزه ملی ملک، مورد بررسی و
مطالعه قرار میگیرد. این نسخه نفیس خطی اکنون در سالن تک اثر موزه ملی
ملک در آستانه دید دوستداران و علاقهمندان آثار هنری و تاریخی قرار دارد.
آشنایی بیشتر با یکی از جذابترین هنرهای کتابآرایی و جلدسازی
تشعیر، گونهای تزیین نسخههای خطی است که در حاشیه نسخهها یا
مرقعات، معمولا با یک یا دو و حتی با سه رنگ انجام میگیرد. طراحی تشعیر که
در واقع، طراحی حیوانات، منظره و شبیه آنها است، بیشتر با طلا و به
وسیله قلمموهای بسیار ظریف انجام میگرفته است، از اینرو ظرافت خطوط را
به مو (شَعر) تشبیه کردهاند. طرحها و نگارهها در تشعیرسازی، بیشتر
درختان متنوع، حیوانات خیالی و افسانهای مانند سیمرغ و اژدها، حیوانات
وحشی در حال جستوخیز، پرندگان و حیوانات کوچک با قلماندازیهای ماهرانه و
بهرهگیری از طلای ناب است. در تشعیر، حاشیه اطراف قاب متن یا تصویر، به
وسیله طراحیهای تزیینی از طبیعت، انسان و حیوانات انجام میشود. برخی از
این طراحیها حیوانات خاص، واقعی یا خیالی را دربرمیگیرد؛ جانورانی که با
یکدیگر در نزاعاند و در حال حرکت و چرخش در میان فضای دو بعدی دیده
میشوند.